Theo số liệu thống kê mới nhất, toàn tỉnh Tuyên Quang hiện có 69 xã đã được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới. Tuy nhiên, cùng với sự sửa đổi, bổ sung Bộ tiêu chí, số xã không giữ vững được tiêu chí đang ngày càng tăng.
Đơn cử như xã Tân Tiến, huyện Yên Sơn được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới từ năm 2020 với 18/19 tiêu chí đạt chuẩn và nợ 1 Tiêu chí y tế. Những đổi thay trên địa bàn xã Tân Tiến dễ dàng nhận thấy là kết cấu hạ tầng nông thôn được đầu tư ngày càng khang trang, sạch đẹp; tỷ lệ đường trục xã nhựa hóa đạt 100%. Tỷ lệ hộ sử dụng điện thường xuyên an toàn từ các nguồn điện đạt 100%; diện tích đất sản xuất nông nghiệp được tưới tiêu chủ động đạt 100%...
Tuy nhiên, sau hơn 3 năm được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới, đến nay xã Tân Tiến không những không trả được nợ Tiêu chí y tế mà còn thêm nhiều nợ mới do không đáp ứng với Bộ tiêu chí chuẩn giai đoạn mới.
Lãnh đạo xã Tân Tiến cho biết, năm 2023, sau khi được bố trí vốn đầu tư xây Trạm Y tế trả nợ vào Tiêu chí y tế, xã đã lựa chọn mặt bằng xây dựng. Song khi khởi công san ủi mặt bằng lại liên quan đến vấn đề thủ tục đất đai nên không thể thực hiện được. Do vậy, Tiêu chí y tế hiện xã Tân Tiến vẫn nợ.
Bên cạnh đó, một số các tiêu chí khác như tỷ lệ hộ nghèo, thu nhập của xã đều chưa đạt. Hiện tỷ lệ nghèo đa chiều trên địa bàn xã chiếm trên 23%, trong khi chỉ tiêu của Bộ tiêu chí là dưới 13%.
Ngoài ra, không ít chỉ tiêu thành phần trong các tiêu chí cũng không đạt chuẩn. Cụ thể như tiêu chí thành phần tỷ lệ đường trục chính nội đồng đảm bảo vận chuyển hàng hóa thuận tiện quanh năm thuộc Tiêu chí giao thông, xã mới chỉ đạt 60,8%/65% mà Bộ tiêu chí yêu cầu.
Tương tự như Tân Tiến, xã Kiên Đài, huyện Chiêm Hóa cũng bị rớt chuẩn ngay khi Quyết định số 318/QĐ-TTg về Bộ tiêu chí quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025 được ban hành.
Ông Ma Văn Tôn, Chủ tịch UBND xã Kiên Đài chia sẻ, khi công nhận đạt chuẩn năm 2020, tỷ lệ hộ nghèo của xã là 5,4%; song so sánh với Tiêu chí nghèo đa chiều theo Quyết định số 318/QĐ-TTg đã tăng lên trên 44,5%, trong khi yêu cầu của Bộ tiêu chí là dưới 13%.
Về Tiêu chí giao thông, theo Bộ tiêu chí giai đoạn 2021 - 2025, trên 80% đường trục thôn được cứng hóa; 70% đường ngõ xóm sạch và đảm bảo đi lại thuận tiện quanh năm mới được công nhận đạt chuẩn, trong khi những chỉ tiêu này ở giai đoạn trước chỉ là 60%.
Không riêng những xã vùng sâu, vùng xa bị rớt chuẩn nông thôn mới theo Bộ tiêu chí giai đoạn 2021 - 2025, ngay cả các xã vốn được đánh giá là có xuất phát điểm tương đối cũng bị tụt hạng. Điển hình như xã Hoàng Khai, Thái Bình (huyện Yên Sơn); Lưỡng Vượng, Tràng Đà (TP Tuyên Quang); Thiện Kế, Tú Thịnh (huyện Sơn Dương)... Hầu hết các xã này đều không đạt ở Tiêu chí quy hoạch do chưa có quy hoạch chung xây dựng xã được cấp có thẩm quyền phê duyệt.
